Toen ik nog een vaste baan had, heb ik nooit te maken gehad met een reorganisatie of ontslag. Misschien had dat wel te maken met dat ik zelf heel erg in beweging was. Op mijn cv staan verschillende banen. Ik was aan het zoeken en uitproberen. Misschien bleef ik gewoon nergens lang genoeg om een reorganisatie mee te maken.
Inmiddels lijkt het wel alsof iedereen er mee te maken krijgt. Ben je het niet zelf, dan is het wel je partner of iemand die je kent. En in de opdrachten die ik het laatste jaar gedaan heb, kreeg ik steeds vaker te maken met mensen die midden in een veranderende wereld zitten, of ze het nu willen of niet.
Zorgen maken
Ik kwam mensen tegen die het gelaten over zich heen lieten gaan. ‘Ik kan er toch niets aan doen, dus ik pas me aan’ vonden zij. Er waren anderen die met spijt ‘die goede ouwe tijd’ verloren zagen gaan, terwijl ze tegelijkertijd wisten dat het niet anders kon. Dat dit nodig was om te blijven voortbestaan als organisatie. Er waren mensen die zich zorgen maakten en mensen die niet meer mee wilden, omdat ze niet begrepen waarom dit nu toch allemaal nodig was.
Vangnet of roer
Als een verandering als een vangnet over je heen valt, is het niet zo vreemd dat je je machteloos voelt, gefrustreerd en niet staat te trappelen om mee te gaan. Aan de andere kant: als je zelf een verandering in gang zet, sta je aan het roer en kijk je misschien wel reikhalzend uit naar alles wat komen gaat. Als iedereen nu eens aan het roer zou kunnen staan, dan zou een verandering wellicht heel anders verlopen.
Jij bepaalt
Iedereen staat natuurlijk ook aan het roer, zijn of haar eigen roer. Wat misschien nog teveel ontbreekt is het besef daarvan. Dat je ook als medewerker, of als kleine schakel in een groter geheel, aan je eigen roer staat. Jij bepaalt hoe jij in een verandering mee gaat. Hoe jij je er wel of niet aan verbindt, welke stappen je zet. Welke keuzes je maakt.
Alice in Wonderland
Een verandering is als een reis. Een prachtige metafoor die ik vaak gebruik is de reis van de held. Deze reis bestaat uit twaalf stappen die allemaal doorlopen moeten worden voor je je prettig voelt in de nieuwe situatie. Als je voor het eerst van de verandering hoort, sta je niet meteen te trappelen en zou je misschien het liefst alles bij het oude laten; toch komt er een moment dat je over de drempel stapt, de nieuwe wereld in. Die nieuwe wereld is misschien de organisatie waar de reorganisatie plaatsvindt, maar het kan ook zijn dat je je ontslag indient of ergens anders aan de slag gaat. Waar je ook bent, je moet – net als Alice in Wonderland – je weg zien te vinden. Je moet draken verslaan, keuzes maken en knopen doorhakken. En uiteindelijk bereik je dan het elixer – je bereikt je doel.
Zelfkennis onontbeerlijk
Als je wilt slagen in de nieuwe wereld, is zelfkennis onontbeerlijk; bij stap 7 van de reis van de held wordt er daarom expliciet bij stil gestaan. De vraag die dan beantwoord moet worden is: hoe kun je vanuit jouw DNA in deze verandering mee? Wat betekent het voor jou, welke nieuwe kansen brengt het en hoe kun jij van betekenis zijn. Je focust niet op je takenpakket, functieomschrijving of productmarktcombinatie, maar onderzoekt wat daar achter ligt: waarden, drijfveren, kwaliteiten, missie, visie.
Blikveld verbreden
Zo verbreed je je blikveld en zie je mogelijkheden om jouw plek te vinden in de nieuwe wereld. Een drijfveer als ‘mensen echt helpen’ kun je op ontelbare manieren invullen. Het is echt niet zo dat dit alleen kan in functie A bij organisatie X. Soms ben je alleen te gefocust op wat je nu hebt om dat te zien. Wat zie jij als je een stapje terug doet? Waar ligt jouw nieuwe wereld en wat wil en kun jij daarin betekenen? Op die manier kun je de reorganisatie meer eigen maken. Je staat zelf aan het roer.
